14
15
Oktay Ekinci, 30.11.2008 tarihli Cumhuriyet
Gazetesi’ndeki köşesinde İtalya’da ortaya çıkan
“Yavaş Şehirler”hareketini ele alıyor ve“şehir mer-
kezlerinde otomobil kullanımı yasaklanarak yaşanır
kentler oluşturulmalı, insanlar sadece yerel ürünleri
tüketmeli ve sürdürülebilir enerji kullanmalıdır”
görüşünü dile getiriyor. Yavaş şehir bildirisinin,
gürültü kirliliğini ve trafiği kesmek, yeşil alanları
ve yaya bölgelerini artırmak, yerel üretim yapan
çiftçilerle bu ürünleri satan dükkan ve lokantaları
desteklemek gibi elliden fazla“taahhüt”içerdiğini
vurguluyor.
Yavaş şehir bildirgesinde de yer aldığı gibi
otomobil kullanımı, hem otomobil sahibini, hem
de çevresindeki tüm canlı ve cansız varlıkları
olumsuz yönde etkiliyor. Öncelikle otomobil satın
alınırken ve satın alındıktan sonra yüksek vergiler
ile karşılaşılıyor. Türkiye’de benzin, mazot ve LPG
fiyatlarının da çok yüksek değerlerde olduğu
biliniyor. Otomobillerin bakım ve sigorta masrafları
da satın alan kişiyi ekonomik olarak olumsuz
yönde etkiliyor. Bunun yanında park sorunu, park
yerlerinden resmi olarak alınan veya değnekçiler
tarafından zorla istenen ücretler de diğer sorunları
içeriyor. Otomobil sahibinin psikolojik sağlığını ve
ekonomik durumunu etkileyen sorunların başında
ise trafik karmaşası, trafik kazaları, yüksek oran-
daki trafik cezaları ve otomobil güvenliği geliyor.
Otomobillere bazı kişiler tarafından çizerek veya
yakarak zarar verilmesi büyük bir güvenlik sorunu
olarak ortaya çıkıyor.
Sürücü açısından otomobil iç güvenliğinde
ilerleme kaydedilmiş olmasına rağmen, herhangi
bir kaza durumunda yine de büyük risklerin olduğu
göz ardı edilmemelidir. Bunun yanında otomobil
OTOMOBİL VE…
Dr. Hüseyin GÜNERHAN
Ege Üniversitesi
Çevre Sorunları Uygulama ve
Araştırma Merkezi
motor verimlerinin %40 oranının altında olması,
yani alınan 100 birim yakıtın en iyi durumda
ancak 40 biriminin otomobili hareket ettirmede
kullanılabilmesi de büyük bir ekonomik sorundur.
Kullanılamayan 60 birim yakıt otomobilden dışarı
atılmakta ve bu durum çevre sorunu yaratmaktadır.
Otomobil üretimi sırasında yüksek miktarda
enerji kullanılmakta olduğu bilinmektedir. Bunun
yanında bir otomobil üretiminde ortalama olarak
300-400 ton civarında su
da kullanılmaktadır. Ayrıca
işçi sağlığı açısından da
çeşitli sorunlar olabilmek-
tedir. Üretimden sonra
ise birçok çevre sorunu ile
karşılaşılmaktadır. Otomobil
lastikleri, fren düzenekleri
ve otomobillerin temizlen-
mesi sırasında oluşan çevre
sorunları yanında, benzen
ve formaldehit gibi yüzlerce
element ve bileşikler otomo-
bil motorlarından çevreye
yayılmaktadır.
Hava kirliliğinin en
büyük nedenlerinden
birisi motorlu araçlardır.
Araçlardan çevreye verilen
kirleticiler genellikle, hid-
rokarbonlar, azotoksitler ve karbonmonoksitler
olarak gruplandırılmaktadır. Motorlu araçlar ayrıca
kükürtdioksit emisyonları da oluşturmaktadır
çünkü benzin ve dizel yakıtı az miktarda kükürt
içermektedir.
Kükürtoksit ve nitrikoksit, atmosferdeki gün
ışığının artması ile su buharı ve diğer kimyasal-
larla tepkimeye girerek sülfürikasit ve nitrikasit
oluşturur. Oluşan asit çözülmeden bulut ve sis
içerisindeki su damlalarına asılı olarak kalır. Limon
suyu gibi asitli olan asit yüklü bu damlalar gökyü-
zünden yağmur ve kar ile toprağa düşer. Bu olay
asit yağmurunu oluşturur.
Karbondioksit, su buharı, metan ve azotoksit
gibi gazların artması ve atmosferde birikmesi,
sera etkisini oluşturmaktadır. Atmosferde biriken
bu gazlar, dünya yüzeyinden yansıyan ışınların
atmosfer dışına çıkmasını büyük oranda engeller ve
dünya sıcaklığının artmasına neden olurlar. Bu da
küresel ısınma ve iklim değişikliği olarak karşımıza
çıkar.
Hava kirliliğine neden olan kirleticilerden etki-
lenenlerin başında çocuklar gelmektedir. Çocuklar
çok daha hareketli oldukları için daha hızlı solunum
yaparlar ve kirleticilere karşı çok daha koruma-
sızdırlar. Astım gibi akciğer ve kalp rahatsızlıkları
olan insanların da havayı kirleten maddelerden
çok daha fazla şekilde etkilendiği bilinmektedir.
Yani otomobil kullanımı hem çevreyi hem de insan
D
ünya doğal kaynaklarının
önemli bir bölümünü bitkiler
oluşturuyor. Bu kaynakları tes-
pit etmek, değerlendirmek ve zarar
görmelerini önlemek için tüm dün-
yada yapılan çalışmalardan bir kısmı
da Botanik Bahçeleri ve Herbaryum
Merkezleri kurularak gerçekleştiril-
miştir. Türkiye’nin bitki zenginliğini ve
dünyadaki bitki çeşitliliğini tanıtmak,
araştırma ve öğretim hizmetlerine
katkıda bulunmak amacı ile 1962
yılında Ege Üniveristesi Fen Fakültesi
bünyesinde bir Botanik Bahçesi ve
Herbaryum Merkezi kuruldu. Botanik
Bahçesi 48 bin 750 metrekarelik bir
alan üzerine kurulu. Bin 300 metre-
karelik kısmında 13 adet araştırma,
öğretim ve süs bitkileri serası bulu-
nuyor. Bu seralarda tropik, kserofit,
ekzotik, alpinik bitkiler halka ve
öğrencilere tanıtılıyor. Türkiye’nin de-
ğişik bölgelerinden toplanan, çeşitli
doğal bitkilerin kurutularak belli bir
düzen içinde saklandığı herbaryum
binasında da 39 binden fazla herbar-
yum örneği bulunuyor. Herbaryum,
çeşitli konularda bilimsel araştırmalar
yapan araştırıcılara, bitki ihracat ve
ithalatçılarına, doğadaki bitkileri
tanımak isteyenlere, bitkileri tanıtma,
yayılış alanları ile ilgili bilgileri vermek
amacı ile hizmet veriyor. Merkezde 4
öğretim elemanı, 5 idari eleman ve 5
işçi ile çalışmalar yürütülüyor.
Türkiye’de önemli bir yeri olan Ege
Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Her-
baryum Uygulama ve Araştırma Mer-
Demet ALTUNTAŞ, Özlem AKTAŞ
sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir.
Çözüm önerileri olarak öncelikle,“yavaş şehir”
bildirgesinde de yer aldığı gibi otomobil kullanımı-
nın giderek azaltılması bunun yerine mümkünse
yaya olarak bir yerden başka bir yere gidilmesi
ya da toplu ulaşımın, bisikletlerin kullanılması
sıralanabilir. Böylece hem ekonomik olarak hem
sağlık açısından hem de çevre açısından büyük
kazanımlar sağlanabilecektir. Otomobil teknolo-
jisinde de çevreyi daha az kirleten yeni enerjilere
yönelmek kaçınılmaz olacaktır.
Doğanın ilmi ve
güzelliğinin buluştuğu yer
BOTANİK BAHÇESİ VE HERBARYUMUYGULAMA VE ARAŞTIRMAMERKEZİ
